સન્ડે સ્પેશિયલ - 23

"મને છોકરીનો અવતાર આપી કુદરતે કરેલી ભૂલને મેં હવે સુધારી લીધી છે." - ટ્રાન્સમેન અર્ણવ પાંડવ.

            ટ્રાન્સમેન બનેલ અર્ણવ પાંડવની આ દિલચસ્પ કથા છે. થોડા સમય પહેલા જને સૌ અર્ચના કહી બોલાવતાં હતાં એને સૌ હવે અર્ણવ કહી સંબોધે છે. જેન્ડર ચેન્જ કરીને અર્ચનામાંથી પરુષ બનેલ અર્ણવ આ સંબોધનથી અત્યંત ખુશ  છે.

          અર્ણવ પાંડવ અમદાવાદમાં રહે છે.  પોતાની કથા વર્ણવતાં તેઓ કહે છે મારા પિતા રૂપસિંગભાઈ પોસ્ટમાં નોકરી કરતા હતા તેઓ હવે નિવૃત્ત છે. જ્યારે મારા માતા પુષ્પાબહેન BSNLમાં નોકરી કરતાં હતાં. તેઓ પણ હાલ નિવૃત્ત છે. મારી મોટીબહેન ધારાના જન્મ પછીના થોડા જ વર્ષમાં મારા માતા પિતાના બીજા સંતાનમાં  પુત્રી  રૂપે મારો જન્મ થયો. અને મારું નામ અર્ચના રાખવામાં આવ્યું. હું જ્યારે બાર - તેર વર્ષનો જ હતો  ત્યારેથી હું  મારાથી ઓકવર્ડ ફિલ કરતો હતો. મને મારા શરીરીથી જ અણગમો હતો.  મને વારે વારે એમ થતું કે હું મારા શરીરથી આવું અજુગતું કેમ અનુભવું છું. મારી ઉંમર એ સમયે ઘણી નાની હોવાથી આ વાત કોઈ સાથે કરી પણ શકતી નોહોતો. સ્ત્રીનું શરીર મને એક પિંજર જેવું લાગતું. ગમે તે રીતે મારે એમાંથી આઝાદ થવું હતું.

         મને છોકરીઓના કપડાં પહેરવાં સુધ્ધાં ગમતાં નહીં. ના છૂટકે શાળામાં સ્કર્ટ પહેરીને જવું પડતું. શાળાએથી ઘેર આવી તરત જ હું છોકરા પહેરે તેવા જ કપડાં પહેરી લેતો. એમાં મને કમ્ફર્ટ ફિલ થતું. મને છોકરીઓની રમત રમવી પણ બિલકુલ ગમતી ન હતી. છોકરાઓ રમે એ રમતો જ મને પસંદ પડતી. સમજણો થયો ત્યારથી છોકરાઓ જેવી જ રહેણી-કરણી  મને વધુ માફક આવતી. મારા મોટાભાગના મિત્રો પણ છોકરા જ હતા. મારા રસ- રુચિ સઘળું છોકરાઓ જેવું હતું પરંતુ મારુ શરીર જ છોકરીનું હતું. મને દર્પણ સામે ઊભા રહી મારુ શરીર પણ જોવું ગમતું નહિ. આ રીતે સમય પસાર કરવો મારા માટે અત્યંત મુશ્કેલ હતો. રોજ સવારે જ્યારે હું પ્રાર્થના કરતો ત્યારે ભગવાન પાસે મારી સમસ્યાનું સમાધાન માંગતો. હું ભગવાનને કહેતો કે ભગવાન છોકરીનું શરીર મને અનુકૂળ નથી. મારી સમસ્યાનું નિરાકરણ આપ. મને ભગવાન પર શ્રદ્ધા હતી  કે આજે નહિ તો કાલે ભગવાન મારી સમસ્યાનું સમાધાન જરૂર કરી આપશે.

            મારામાં વિચારોનું એવું વંટોળ ચાલી રહ્યું હતું કે એમાં હું એકલો જુરાયા કરતો. મારી સમસ્યા મારી માતાને પણ કહી શકતો ન હતો. જેમ જેમ સમય પસાર થતો ગયો એમ એમ મારો વિચાર દૃઢ થતો ગયો કે મારું શરીર માત્ર  સ્ત્રીનું છે બાકી મારો આત્મા એક પુરુષનો છે. મારાથી આમ વધુ ચૂપ બેસાય એમ ન હતું. ગવર્મેન્ટ પોલીટેક્નિક કોલેજમાંથી મેં એન્જીનીયરિંગ કર્યું. મારા મનમાં સતત ચાલતા વિચારોના વંટોળે હવે વવાઝોડાનું રૂપ લીધું. મારે આઝાદી જોઈતી હતી. સ્વતંત્રતાથી જીવવું હતું. હું જે વિચારો સાથે જીવવા માંગતો હતો એ વિચારોને આપણો સમાજ કદાચ જલ્દી સ્વીકારી પણ ન શકે. એટલે મેં વિદેશ જવાનો નિર્ણય લીધો. અને 2016માં હું પોલેન્ડ ગયો. ત્યાં ત્રણ વર્ષ રહ્યો. IT કંપનીમાં નોકરી કરતો કરી. ત્યાં ટેક્ષી પણ ચલાવી. એ દરમિયાન મારી મુલાકાત એક ટ્રાન્સમેન સાથે થઈ જે પહેલા સ્ત્રી હતો અને સર્જરી કરાવી પુરુષ બન્યો હતો. મને આ વાત જાણી ઉત્સુકતા જાગી અને હું જે જિંદગી જીવવા તલપાપડ છું એ જિંદગી જીવવા મારા માટે જાણે કુદરતે એક દરવાજો ખોલી નાખ્યો હોય એમ લાગ્યું. એ ટ્રાન્સમેન પાસેથી વિગતો મેળવી હું એ ડોકટરને મળવા ગયો. ડોકટરે જણાવ્યું કે આ સર્જરી તમે ઇન્ડિયામાં પણ કરાવી શકો છો. ત્યાં જ મેં મન માં ગાંઠ વાળી કે હું ભારત પાછી જઈશ અને આ સર્જરી કરાવીશ અને મારો આત્મા પુરુષનો છે તો હું બાકીની જિંદગી પુરુષ બનીને જ વિતાવીશ.

          પોલેન્ડથી ભારત પાછા આવ્યા પછી મારા માતા-પિતાને મેં વિગતે વાત કરી. પહેલા તો તેઓ સહમત થયા નહીં. મેં તેમને સ્પષ્ટ જણાવ્યું કે મારી પાસે બે ઓફસન છે એક કાંતો ટ્રાન્સમેનની સર્જરી કરાવી બાકીનું જીવન પુરુષ તરીકે પસાર કરવું અને બીજો રસ્તો આપઘાત કરી જીવન જ ટૂંકાવી દેવું. માતા પિતા એજ્યુકેટેડ હતાં એટલે તેઓ મારી લાગણી સમજી શક્યા. પરંતુ તેમને ચિંતા હતી કે આ ઝટીલ સર્જરીમાં કાંઈ ન થવાનું થાય તો જિંદગી આખી પરેશાન થઈ જાય. આખરે અમદાવાદના જાણીતા પ્લાસ્ટિક સર્જન ડૉક્ટર હર્ષ અમીનને મળ્યા. કાઉન્સિલિંગ થયું. સર્જરી માટે સૌ સહમત થયા."

       અર્ણવ બાળપણથી જે લાગણી અનુભવતો હતો એને મેડિકલ ભાષમાં જેન્ડર ડિસ્ફોરિયા કહેવામાં આવે છે.  પહેલાના સમયમાં જેન્ડર ડિસ્ફોરિયાની કોઈ ટ્રીટમેન્ટ ઉપલબ્ધ હતી નહીં. પરંતુ હવે કાઉન્સિલિંગથી માંડી જેન્ડર ચેન્જ કરવાની સર્જરી સુધીની ટ્રીટમેન્ટ ઉપલબ્ધ છે. જેનો ખર્જેચ અંદાજે આઠ થી દસ લાખ સુધી થઇ શકે છે. આ ર્સજરીના કારણે જ ટ્રાન્સમેન અને ટ્રાન્સવુમન જેવા શબ્દો અસ્તિત્વમાં આવ્યા છે. ટ્રાન્સમેન કે ટ્રાન્સવુમન એમ કોઈપણ જાતની સર્જરી પહેલા મનોચિકિત્સકનું સર્ટીફીકેટ જરૂરી છે. મનોચિકિત્સક ત્રણ થી છ મહિના જેટલો સમય નિયમિત કાઉન્સિલિંગ કરીને સર્ટિફિકેટ આપે છે કે જે તે વ્યક્તિ સર્જરી કરવા યોગ્ય છે કે નહીં. જેન્ડર ડિસ્ફોરિયા ધરાવતી મોટાભાગની વ્યક્તિ હોર્મોન ટ્રીટમેન્ટ લઇ સંતોષ અનુભવે છે. ટ્રાન્સમેન માટે હોર્મોનની ટ્રીટમેન્ટ લેતા આવાજ પુરુષ જેવો ગાઢ બને છે. દાઢી મુછ ના વાળ પણ ફૂટે છે. સ્નાયુઓ પુરુષ જેવા સખત બનવા લાગે છે.

         અર્ણવનું મનોબળ જોતા મનોચિકિત્સકનું સર્ટિફિકેટ તરત મળી ગયું. અને 2019માં સૌથી પહેલા બ્રેસ્ટની સર્જરી કરવામાં આવી. પોતાની છાતી પુરુષ જેવી જ બનતાં અર્ણવ ખુશ હતો. પહેલી સર્જરીથી સંપૂર્ણ આરામ થતાં બીજી સર્જરી કરી ગર્ભાશય દૂર કરવામાં આવ્યું. અને ત્યાર પછી 'બોટમ સર્જરી' કરવામાં આવી. આ સર્જરી ખૂબ જટિલ હોય છે. જેમાં શરીરના અન્ય અંગોમાંથી સ્નાયુનો અમુક ભાગ લઈ શિશ્ન તૈયાર કરવમાં આવે છે. બોટમ સર્જરી: મોટાભાગના લોકો સર્જરી પછી ઓછામાં ઓછા છ અઠવાડિયા સુધી સામાન્ય પ્રવૃત્તિઓ ફરી શરૂ કરતા નથી. અર્ણવની બોટમની સર્જરી પછી હવે સ્વસ્થ્ય છે.

           અર્ણવ કહે છે કે જો મારા માતા પિતા બહેન ધારા અને જીજાજી પંકજ કટારા, બીજા પરિવારજનો અને મિત્રોનો સહકાર ન મળ્યો હોત તો સ્ત્રીના શરીરમાં નર્ક સમાન જિંદગી ગુજારવી પડી હોત. પરંતુ સહુના મારા પપ્રત્યેના પ્રેમ હૂંફ અને લાગણીના પરિણામે મારી સર્જરી શક્ય બની. અને હવે હું એક પુરુષ ને છાજે એવી જિંદગી જીવી રહ્યો છું."

     અર્ણવ.અંતમાં જણાવે છે કે "મને છોકરીનો અવતાર આપી કુદરતે કરેલી ભૂલને મેં હવે સુધારી લીધી છે. "
        અર્ણવ પુરુષ શરીરમાં ખુશખુશાલ છે.

- ઈશ્વર પ્રજાપતિ

Mo. - 98251 42620 

સન્ડે સ્પેશિયલ - 22

 "શું અમે ફરી પાછા  પહેલાની જેમ દોડી શકીશું ?" :  કૌશિક અને વેદના આ સવાલનો જવાબ વિશ્વના કોઈ તબીબ પાસે નથી.  

            કૌશિક અને વેદ બંને માસૂમ બાળકોની  આ અત્યંત સંવેદનશીલ કથા છે. આ બંને ભાઈઓની  જીવનની વ્યથા કથા જાણીને કોઈની પણ આંખો ભીંજાયા વિના નથી રહેતી. એમના પરિવારની મનોવ્યથા  જોઈને  કોઈનું પણ હૈયું ભરાઈ આવે છે. વાત છે અરવલ્લી જીલ્લાના મોડાસા તાલુકાના નાના અમથા વરથું ગામના સાવ સાધારણ પરિવારમાં જન્મેલા આ બંને તેજસ્વી  બાળકોની ! કૌશિક અને વેદ એવી અસાધ્ય બીમારીનો ભોગ બન્યા છે કે જેની દવા આજદિન સુધી શોધાઈ  નથી. કુદરતના કોઈ ચમત્કારની આશાએ આ આખો પરિવાર મીટ માંડીને બેઠો છે.

          પરિવારના મોભી રમેશભાઈ પ્રણામી છૂટક મજૂરી કરી પરિવારનું ગુજરાન ચાલાવે છે. હાલ તેઓ ગાંધીનગરની કોઈ વાસણની દુકાનમાં નોકરી કરી રહ્યા છે. તેમના લગ્ન જ્યોત્સનાબેન સાથે થયા. સમય જતાં તેમના ત્યાં પુત્રનો જન્મ થયો. એનું નામ કૌશિક રાખવામાં આવ્યું. કૌશિક  દેખાવે રૂપાળો અને તંદુરસ્ત !  જોતાં જ વહાલ ઉપજે એવો દીકરો !  પાંચ વર્ષે ગામની જ પ્રાથમિક  શાળાએ મુકવામાં આવ્યો.  ત્યાં સુધી તો કૌશિક શાળાએ ચાલીને જાય અને આવે અને બાળસહજ તોફાન મસ્તી પણ ખૂબ  કરે સાથે સાથે ભણવામાં પણ એટલો જ તેજસ્વી. પરતું પહેલા ધોરણમાંથી જ બીમારીએ માથું ઉચક્યું. કૌશિકના પગના સ્નાયુઓમાં નબળાઈ આવવા લાગી. ચાલતાં ચાલતાં જ પડી જાય. સંતુલન જાળવવામાં પણ તકલીફ પડવા માંડી. પરિવાર ચિંતામાં મુકાયો. મોડાસાના નિષ્ણાત ડોકટરોની સલાહ લીધી. ડોકટરોને રિપોર્ટ ચિંતા જનક લાગતાં  કૌશિકને અમદાવાદના નિષ્ણાત ડોક્ટરની સારવાર માટે મોકલવામાં આવ્યો. અને અમદાવાદના ડોકટરે નિદાન કર્યું કે કૌશિકને  “ડ્યુચેન મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી” નામની બીમારીનો ભોગ બન્યો છે. રમેશભાઈ અને જ્યોત્સનાબેન માટે તો રોગનું નામ નવું હતું. પરંતુ જ્યારે ડોકટરે બીમારીના લક્ષણો વિષે જણાવ્યું અને કહ્યું કે આ રોગની કોઈ દવા આજદિન સુધી શોધાઈ જ નથી, ત્યારે આ દંપતીના પગ નીચેથી જાણે જમીન જ સરકી ગઈ.

       “ડ્યુચેન મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી” એક ભયંકર રોગ છે. જેમાં શરીરના સ્નાયુઓ બનવા માટે ડિસ્ટ્રોફીન નામનું પ્રોટીન બનતું બંધ થઇ જાય છે. પરિણામે ત્યારબાદ જે નવા સ્નાયુકોષો બને તેમાં ઉણપ આવતી જાય છે. પરિણામે ધીમે ધીમે વ્યક્તિના સ્નાયુઓ કમજોર પડવા લાગે છે. અને સંકોચાવા લાગે છે. અને એકવાર આ ક્રિયા શરૂ થયા પછી  એનો કોઈ ઈલાજ નથી. એ વધતું જ જાય છે. શરૂઆતમાં શરીરમાં દુખાવો ખેંચાણ અનુભવાય, બોલવામાં અને ઉભા થવામાં તકલીફ પડે પછી ઉભા જ ન થવાય. હાથ પગ સંકોચાઈ જાય અને આગળ જતાં હૃદય અને ફેફસાંનાં સ્નાયુઓ પણ નબળા પાડવા લાગે. એ થતા જ શ્વાસ  લેવાની અને લોહીનાં પરિભ્રમણની આખરી સમસ્યાઓ શરૂ થાય જે વર્ષોની યાતનાઓના અંતે માણસને ધીમે ધીમે મૃત્યુ સુધી લઇ જાય છે. આ રોગનો કોઈ ઉપચાર નથી. અને તે થવાનાં નક્કર કારણો પણ નથી. આ રોગ માટે આનુંવાંશિક કારણો ભાગ ભજવી શકે છે.

          વહાલસોયો   દીકરો આવી અસાધ્ય બીમારીનો  ભોગ બનતાં પરિવાર પર જાણે મુસીબતોનું આભ ફાટ્યું. હસતા-રમતા,  કુદતા   કૌશિકનું  ધીમે ધીમે ચાલવાનું બિલકુલ બંધ થઇ ગયું. ધીમે ધીમે હાથ પણ કામ કરતા બંધ થવા લાગ્યા. ત્યારે રમેશભાઈ અને જ્યોત્સનાબેનના ત્યાં બીજા પુત્રનો જન્મ થયો. જેનું નામ વેદ રાખવામાં આવ્યું. દેખાવે એ પણ તંદુરસ્ત ! કૌશિકના દુઃખને વિષારી વેદના જન્મને વધાવી લીધો. વર્ષો પછી  પરિવારમાં આનંદનું મોજું ફરી વળ્યું. પરંતુ આ આનંદ પણ ઝાઝો ટક્યો નહિ. વેદ પાંચ વર્ષનો થયો ત્યારે હસતો રમતો ચાલીને શાળાએ જવા લાગ્યો. પરંતુ એક દિવસ સંતુલન ગુમાવતા વેદ રસ્તામાં જ પડી ગયો. અને દિવસો પસાર થતા ગયા એમ વેદની સંતુલનની સમસ્યા વધવા લાગી. પરિવાર પર જાણે ફરી આફતોનું આભ ઘેરાયું. મજુરી કરીને ગુજરાન ચલાવતા આ પરિવાર પાસે વહાલસોયા દીકરાની સારવાર માટે પણ આર્થિક સગવડ હતી નહિ. કાળી મજુરી કરી દીકરાની સારવાર માટે પૈસા ભેગા કર્યા. મોડાસાના જાણીતા ડોકટર  પાસે વેદને લઇ જવામાં આવ્યો. ડોકટરને રિપોર્ટ શંકા જતાં કૌશિકની જેમ જ અમદાવાદ જવા સલાહ આપી.

            જિંદગીના બે છેડા ભેગા કરવા મથામણ કરતા રમેશભાઈ દિકરાની સારવાર માટે માંડ રૂપિયા એકત્ર કરી શક્યા અને અમદાવાદના નિષ્ણાત ડોક્ટરને બતાવ્યું. અને ડોકટરે નિદાન કર્યું કે વેદ પણ કૌશિકની જેમ જ “ડ્યુચેન મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી” બીમારીનો શિકાર બન્યો છે. પહેલો  પુત્ર કૌશિક  જે રોગથી પીડાતો હતો એ જ અસાધ્ય બીમારી  બીજા પુત્ર વેદને થયાનું જાણી  રમેશભાઈ અને જ્યોત્સના બેન પર શું ગુજરી હશે એ કલ્પના કરવી પણ મુશ્કેલ છે. રમેશભાઈની આર્થિક સ્થિતિ સારી ન હોવા છતાં પોતાના પુત્રોને સાજા કરવા થઇ શકે એ બધું જ કરી છૂટ્યા. છેવટે  કૌશિક અને વેદને લઇ  છેક મુંબઈ સુધીનાં તબીબોને બતાવી જોયું. પણ બધા તબીબોનો એક ઉત્તર હતો કે  ‘આ દુનિયામાં આ બીમારીનો કોઈ ઈલાજ જ નથી.’ આ સાંભળી રમેશભાઈ અને જ્યોત્સનાબેન  હતાશ થઇ ગયા. પરંતુ તેઓ પોતાના સંતાનોની સેવામાં કોઈ કચાસ રાખવા માંગતા નોહતા.

         કૌશિક અને વેદ બંને તેજસ્વી વિદ્યાર્થીઓ છે. બંનેના હાથ પગના સ્નાયુઓ ધીમે ધીમે સંકોચાઈ રહ્યા છે. શરીરનાં અંગો ધીમે ધીમે નિષ્ક્રિય થઇ રહ્યાં છે એમાં છતાં કૌશિક અને વેદના ચહેરા પરનું સ્મિત જરા પણ કરમાયું નથી. ગત વર્ષે ધોરણ આઠમાં રાજ્ય પરિક્ષા બોર્ડ દ્વારા લેવાયેલ NMMS  ની પરિક્ષામાં સમસ્ત અરવલ્લી જીલ્લામાં ત્રીજા ક્રમે આવીને વેદે સૌને ચોકાવી દીધા. પોતાની શારીરિક ક્ષમતા ન હોવા છતાં પણ સતત  બે કલાક સુધી બેસીને પરિક્ષા આપી અને સમસ્ત જીલ્લમાં ત્રીજો ક્રમ પ્રાપ્ત કરી પોતાની બુદ્ધિ ક્ષમતાનો પરિચય આપ્યો. વેદનું મનોબળ વધારવામાં વરથું પ્રાથમિક શાળામાં શિક્ષક તરીકે ફરજ બજાવતા કલ્પેશભાઈ પટેલનો સવિશેષ ફાળો રહેલો છે. સાથે સાથે અન્ય શિક્ષક મિત્રો પણ વેદની કાળજી રાખી સતત પ્રેરતા રહ્યા છે. વેદનું ચાલવાનું ધીમે ધીમે બંધ થઇ જતાં તેની શારીરિક ક્રિયાઓ માટે બીજાઓ પર આધાર રાખવો પડતો. પોતાના કારણે બીજાને તકલીફ ન પડે એમાં વિચારી વેદ આખો દિવસ પાણી પીવાનું કે જમવાનું પણ ટાળતો જેથી શાળા સમય દરમિયાન વોશરૂમ જ જવું પડે નહિ.

           એક સમયનો તેજસ્વી વિદ્યાર્થી વેદનો મોટોભાઈ કૌશિક શારીરિક નબળાઈ વધતા તેનું  શાળાએ જવાનું બંધ થઇ ગયું. બોર્ડની પરિક્ષામાં અન્ય કોઈ અલાયદી વ્યવસ્થા પણ ન હોવાથી કૌશિક  દસમું  ધોરણ પાસ કરી શક્યો નહિ. હાલ કૌશિક મોટાભાગનો સમય  પથારીમાં જ પસાર કરે છે. હવે વેદે પણ ધોરણ નવમાં પ્રવેશ લીધો તો છે. પણ એ શાળાએ જઈ શકે એ સ્થિતિમાં નથી.

            પહેલા ધોરણમાં નાચતા કુદતા શાળાએ દોડતા  જતા હતા , પરંતુ  ધોરણ નવમાં આવતાં આવતાં બન્ને ભાઈઓ  સંપૂર્ણ પથારી વશ થઇ ગયા. અને વ્હીલચેર વિના ક્યાંય જઈ શકતા પણ નથી.  વેદ જેવો તેજસ્વી વિદ્યાર્થીનું વિદ્યાર્થી જીવનનું ભાવી શું ?   વેદ પોતાનો હાથ પણ પોતાની મરજીથી ઊંચકી શકતો નથી. જ્યોત્સના બેન ચોવીસ કલાક ખડે પગે ઉભા રહી બંને દીકરાઓની સેવા કરી રહ્યા છે. પુત્રોની સેવા માટે જ્યોત્સના બેન ઘર મુકીને ક્યાય પણ જવાનું ટાળે છે. રમેશભાઈ પર પરિવારના નિર્વાહની જવાબદારી હોવાથી  ગાંધીનગર વાસણની દુકાનમાં નજીવા પગારે  નોકરી કરે છે. એ પૈસા મોકલે એમાંથી પરિવાર નભે છે. પરિવારની આર્થીક સ્થિતિનો અંદાજ હોવાથી બંને ભાઈઓ માતા પિતા પાસે કોઈ જ વસ્તુ કે અન્ય બીજી કોઈ જ માંગ કરતા નથી.  

           એક અંદાજ પ્રમાણે ગુજરાતમાં ૨૦ હજારથી વધુ લોકો આ બીમારીથી પીડાઈ રહ્યા છે. આ પ્રકારની બીમારીથી પીડાતા દર્દીઓની સંખ્યામાં સતત વધારો થઇ રહ્યો છે. મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફીની આજ દિન સુધી કોઈ અસરકારક દવા શોધાઈ નથી. દુખની વાત એ છે કે  મસ્ક્યુલર  ડિસ્ટ્રોફીની બીમારી વધી રહી હોવા છતાં સમાજ કે સરકારનું ધ્યાન એના તરફ ગયું નથી. દેશમાં મસ્ક્યુલર  ડિસ્ટ્રોફીથી લગભગ સાડા ત્રણ લાખ લોકો પીડાઈ રહ્યા છે. એક અંદાજ મુજબ કુલ દર્દીના કુલ પચાસ ટકા દર્દીઓ ૧૦ વર્ષની વય સુધીના છે. ૧૦ થી ૨૫ વર્ષની વયના દર્દીઓ સૌથી વધુ છે.  નિષ્ણાત તબીબો કહે છે કે એકવાર આ બીમારી થયા બાદ બીમારી સતત પ્રગતિ કરતી રહે છે. દર્દીને તકલીફો અને પીડા ઓછી થાય એની જ દવાઓ આપાય છે. પરંતુ દર્દને અંતિમ તબક્કા સુધી અટકાવી શકાતું નથી.

        કૌશિક અને વેદને હજી આગળ ભણવાની હોંશ છે. તેને  મોટા થઇ શિક્ષક બનવું  છે.  પરંતુ હવે તે આગળનો  અભ્યાસ કેવી રીતે કરી શકાશે એ  એક યક્ષ પ્રશ્ન છે. આવા વિદ્યાર્થીઓ માટે ઘરે બેસી પરિક્ષા આપી શકે એવી અલાયદી વ્યવસ્થા શું સરકાર ન કરી શકે ?  તેજસ્વી વિદ્યાર્થી એવા બંને ભાઈઓના ભાવીનો વિચાર માત્ર કંપાવી જાય છે.  પોતાના પુત્રો વિષે વાત કરતાં કરતાં જ માતા જ્યોત્સના બેનના આંખના ખૂણા ભીંજાઈ જાય છે. હાલ તો કૌશિક અને વેદને  દવાઓ હાલ ચાલુ નથી પણ માતાની દુવાઓ કામ કરી રહી છે. ભાવિના ગર્ભમાં શું છુપાયેલું છે એ તો માત્ર ઈશ્વર જ જાણે !

          કૌશિક અને વેદની નિખાલસ આંખોમાં જોતાં અનેક પ્રશ્નો ડોકાતાં જોઈ શકાય છે. તેઓ પૂછી રહ્યા છે કે : "શું અમે ફરી પાછા  પહેલાની જેમ દોડી શકીશું ?" :  બન્ને ભાઈઓના  આ સવાલનો જવાબ વિશ્વના કોઈ તબીબ પાસે નથી.

         ખાનદાનીથી જીવતા આવા પરિવારો કોઈ પાસે મદદ માટે હાથ પણ લંબાવી શકતા નથી. પરંતુ સંવેદનશીલ સમાજે આવા કર્યો માટે આગળ આવી ઉદાહરણ પૂરું પડવું જોઈએ. અત્યંત નાજુક  પરિસ્થિતિમાં જીવન ગુજારતા આવા બાળકોને સહાય, સંવેદના અને મદદની સાચી જરૂર હોય છે. આપણા સમાજમાં તવંગરોની કમી નથી. પોતાની સામાજિક જવાબદારી સમજી આવા પરિવારોની મદદ કરી દાખલો બેસાડવો જોઈએ. સરકાર કોઈ વ્યક્તિ કે સામાજિક સંસ્થાઓ કૌશિક અને વેદ જેવા તેજસ્વી બાળકો માટે આગળ આવે તો  બહુ મોટું પુણ્યનું કામ થશે.

-ઈશ્વર પ્રજાપતિ

98251 42620

સન્ડે સ્પેશિયલ - 21

‘મારી માતાના મૃત્યુ પછી તમે પહેલી એવી વ્યક્તિ છો જેણે મને સાચું વહાલ કર્યું હોય. તમે સૌથી સારાં ટીચર છો.’- ટેડ 

 

           આવતી કાલથી નવા શૈક્ષણિક સત્રનો પ્રારંભ થઈ રહ્યો છે. ત્યારે અહીં ડૉ. આઈ.કે. વીજળીવાળાના ‘મનનો માળો’ પુસ્તકમાં પ્રગટ કરેલ એક અત્યંત સંવેદનશીલ અને હૃદયસ્પર્શી કથા પ્રસ્તુત છે. આંખો અને હૈયું ભીંજવી દેતી આ કથા સૌ શિક્ષકોનાં હ્રદયમાં નવી ચેતના પ્રગટાવશે બસ એ જ હેતુથી કથા શબ્દશઃ અહીં પ્રતુત છે.        

               “પરદેશની વાત છે. એક નિશાળમાં પાંચમા ધોરણનો વર્ગ શરૂ થવાને થોડીક વાર હતી. બધાં છોકરાંઓને થોડીક ઇંતેજારી પણ હતી, કારણ કે આજે એમના વર્ગમાં નવાં શિક્ષિકાબહેન આવવાનાં હતાં. આ વરસથી જ એમની નવી નિમણૂક થઈ હતી. ભણીને આવ્યાં પછી એમનો પણ નોકરીનો આ પ્રથમ જ દિવસ હતો. એમના માટે પણ આ નિશાળ અને આ વર્ગનાં બાળકો એટલાં જ નવાં હતાં જેટલાં એ પોતે આ બાળકો માટે નવાં હતાં. વર્ગ શરૂ થવાનો બેલ પડ્યો.

           પાંચમા ધોરણનાં છોકરાંઓ આતુરતાપૂર્વક નવા શિક્ષકની રાહ જોવા લાગ્યાં. એ જ વખતે ખૂબ જ પ્રતિભાશાળી એક સુંદર યુવતીએ વર્ગમાં પ્રવેશ કર્યો. એ હતાં નવાં શિક્ષિકાબહેન. એમનું નામ હતું મિસિસ થોમ્સન. આવતાંવેંત એમણે ક્લાસના છોકરાંઓનું અભિવાદન કર્યું. ત્યાર બાદ સૌએ એકબીજાનો પરિચય આપ્યો. દરેક છોકરાએ ઉત્સાહપૂર્વક પોતાનું નામ - સરનામું કહ્યું, પણ ત્રીજી હરોળમાં બેઠેલો એક છોકરો કંઈ પણ બોલ્યા વિના બેઠો રહ્યો. એ પોતાનો પરિચય આપવા, પોતાનું નામ કહેવા પણ આગળ ન આવ્યો. એનો દેખાવ સાવ લઘરવઘર હતો. કંઈ કેટલાય દિવસથી નાહ્યો ન હોય તેવું લાગતું હતું. વાળ પણ વીંખરાયેલા. કપડાં પર તો મળી જામી ગયેલી. એ કદાચ ગંધાતો પણ હશે જ, કારણ કે એની બાજુની બેઠક પર કોઈ બેઠું નહોતું અથવા બેસવા રાજી નહોતું. એને જોઈને જ શિક્ષિકાબહેનને સૂગ ચડી ગઈ. ઔપચારિકતા પૂરતું એમણે એનું નામ જાણી લીધું. એ છોકરાનું નામ હતું ટેડ. પરિચયનો સમય પૂરો થયા પછી શિક્ષિકાબહેને દરેક વિદ્યાર્થીને કહ્યું કે એ બધાને ખૂબ જ ચાહે છે. પણ સાચું જોતાં તો એમના મનના એકાદ ખૂણામાં ક્યાંક ટેડ પ્રત્યેનો તિરસ્કાર છુપાઈને બેસી ગયો હતો અને એ વાતની એમને પણ જાણ હતી.

          ત્યાર પછી પાંચમા ધોરણના એ ક્લાસમાં ટેડ તો જાણે મશ્કરીનું એક પાત્ર બની ગયો હતો. મિસિસ થોમ્પ્સન એની મજાક ઉડાવવાનો એક પણ મોકો ચૂકતાં નહીં. શરૂઆતમાં તો એ વર્ગની કસોટીમાં ટેડનું પેપર તપાસતાં પણ ખરાં, પણ એકાદ બે વખત ટેડના શૂન્ય માર્ક આવ્યા પછી એમણે એક નવી રીત અપનાવી હતી. ટેડના પેપરના પહેલા પાને સૌપ્રથમ મિસિસ થોમ્સન એક મોટું લાલ મીંડું મૂકી દેતાં, નાપાસની નિશાની કરી નાખતાં અને ત્યાર પછી જ એના પેપરમાં નજર નાખતાં. આમેય ટેડના અક્ષર એટલા બધા ગડબડિયા થતા કે કોઈ ભાગ્યે જ એ ઉકેલી શકે. પોતાને વારંવાર શૂન્ય માર્ક જ મળતા છતાં ટેડ તો જાણે આ બધી વસ્તુઓ પ્રત્યે કંઈ જ બન્યું ન હોય તેમ વર્તતો. કંઈ પણ પ્રત્યાઘાત આપ્યા વિના એ નીચું જોઈને બેઠો જ રહેતો. આખો ક્લાસ અને મિસિસ થોમ્પ્સન પણ એના શૂન્ય માર્કની ઠેકડી ઉડાવતાં હોય ત્યારે એ પગના અંગૂઠાથી જમીન ખોતરતો રહેતો.

        હવે એ નિશાળના કાયદા પ્રમાણે દરેક વર્ગશિક્ષક કે શિક્ષિકાએ પોતાના દરેક વિદ્યાર્થીનો આગળના દરેક વરસનો રેકોર્ડ વાંચી જવો ફરજિયાત હતો. વખત પ્રિન્સિપાલે મિસિસ થોમ્પ્સનને આ અંગે પૂછ્યું તો એમણે કહેલું કે ટેડ સિવાયના દરેક વિદ્યાર્થીનો રેકોર્ડ એમણે વાંચી લીધો છે. ટેડનો રેકોર્ડ પણ સત્વરે વાંચવાની એમણે તાકીદ કરી ત્યારે એક રવિવારે એમણે ટેડનો પાછળનો રેકોર્ડ હાથમાં લીધો.

          ટેડના પ્રથમ ધોરણના વર્ગશિક્ષકે લખેલું કે, ટેડ એક ખૂબ જ હસમુખો અને હોશિયાર છોકરો છે. એના અક્ષર બધાં કરતાં સુંદર અને મોતીના દાણા જેવા થાય છે. આટલો ઉત્સાહી, જીવંત અને વિવેકી છોકરો પ્રથમ કક્ષાના વર્ગમાં બીજો એક પણ નથી . એ કદાચ ભવિષ્યનો કોઈ ખૂબ જ તેજસ્વી સિતારો છે. I wish all the best to him! હું એને એક ઉજ્વળ ભવિષ્ય માટેની અંતઃકરણની શુભેચ્છાઓ પાઠવું છું ! 'આ વાંચીને મિસિસ થોમ્સનને નવાઈ લાગી, કારણ કે આજના ટેડ સાથે આમાંથી એક પણ શબ્દનો મેળ ખાતો નહોતો. એમણે આગળ વાંચવાનું શરૂ કર્યું.

         બીજા ધોરણના વર્ગશિક્ષકે નોંધ કરી હતી કે, ટેડ અત્યંત હોશિયાર અને ચપળ છોકરો છે . વર્ગના દરેક વિદ્યાર્થીનો એ માનીતો છે, પણ પાછલા થોડાક દિવસથી એ થોડોક બેધ્યાન બની ગયો છે એનું કારણ કદાચ એની માતાને છેલ્લા તબક્કાનું કૅન્સર છે એ પણ હોઈ શકે. સાંભળવામાં આવ્યા મુજબ એના પિતા દારૂડિયા છે. એના ઘરની આવી પરિસ્થિતિની ખરાબ અસર ટેડ પર સ્પષ્ટપણે દેખાઈ રહી છે.. 'આ વાંચ્યા પછી મિસિસ થોમ્સનને એક આઘાત જેવી લાગણી થઈ.

         ત્રીજા ધોરણમાં વર્ગશિક્ષકની નોંધ હતી, માતાના મૃત્યુથી ટેડ ભાંગી પડ્યો છે. આટલો નાનો બાળક હંમેશાં ઉદાસ બેઠો રહે છે. ક્યારેક એકલો એકલો કંઈક બબડતો હોય છે. ક્યારેક એની આંખોમાં આંસુ ભરેલાં હોય છે. એ કંઈ જ બોલતો નથી . કોઈ સાથે હવે વાત પણ કરતો નથી. ભણવાના સંનિષ્ઠ પ્રયાસો છતાં એ ભણવામાં ધ્યાન નથી આપી શકતો. જો કોઈ યોગ્ય પગલાં નહીં લેવાય તો એવું લાગે છે કે એના કુમળા માનસને આવા આઘાતમાંથી પાછું નહીં વાળી શકાય.. 'આવા પીડાતા બાળક માટે પોતાનું વર્તન કેવું ખરાબ રહ્યું હતું ? મિસિસ થોમ્સનને પોતાની જાત માટે હવે શરમ આવવા લાગી હતી.

          ચોથા ધોરણના વર્ગશિક્ષકે લખેલું કે, ટેડ કોઈ જ બાબતમાં રસ નથી લેતો, એનું જીવનસત્ત્વ જાણે સાવ હણાઈ ગયું છે. સાંભળવા મુજબ એના પિતા હવે ઘરે પણ નથી આવતા અને કોઈ બીજી સ્ત્રી સાથે રહે છે. ઘરડી દાદી જોડે રહેતો ટેડ રાત્રે મોડે સુધી દાદીને ઘરમાં મદદ કરવાને કારણે ક્યારેક ક્લાસમાં ઊંઘી પણ જાય છે. એને હવે એક પણ મિત્ર નથી. સાવ જ એકલો એ ક્યારેક રડતો પણ હોય છે. કોઈની સાથે એ વાત પણ નથી કરતો. પોતાના શરીર કે વાળની દરકાર પણ નથી રાખતો ભગવાનને હું પ્રાર્થના કરું છું કે એ છોકરાને મદદ કરે'

          બસ ! આટલું વાંચતા જ મિસિસ થોમ્પ્લન ચોધાર આંસુડે રડી પડ્યાં. પહેલાં તો એમને પોતાની જાત માટે શરમ આવેલી પણ છેલ્લી નોંધ વાંચ્યા પછી તો એમને પોતાની જાત પર તિરસ્કાર વછૂટ્યો. એક નાનકડા અને નિર્દોષ જીવને પોતે અજાણતાં જ કેટલી ઈજા પહોંચાડી હતી ? ટેડ મેલોઘેલો હતો, લઘરવઘર હતો અને ગંધાતો હતો એ તો પોતે પણ જોયું પણ એ શું કામ એવો હતો એ જાણવાની કોશિશ આ છ મહિનામાં એમણે ક્યારેય નહોતી કરી. એ ભણવામાં શૂન્ય માર્ક લાવતો હતો એ મોટા લાલ મીંડાથી પોતે સાબિત કર્યું હતું, પણ એ છોકરો શું કામ નાપાસ થતો હતો એ જાણવાની એમણે ક્યારેય ઇચ્છા પણ નહોતી કરી. શું ખરેખર પોતે એક સાચા શિક્ષકને છાજે એવું કાર્ય કર્યું હતું ખરું ? જરાય નહીં. ઊલટાનું એમણે તો એક વખોડવાલાયક કૃત્ય જ કર્યું હતું. મિસિસ થોમ્સનને પોતાની જાત માટે ધિક્કારની લાગણી થઈ આવી. રવિવારનો બાકીનો દિવસ એમણે રડવામાં જ કાઢ્યો.

         બીજા દિવસનો સોમવાર એ નિશાળમાં નાતાલની રજાઓ પડતાં અગાઉનો છેલ્લો દિવસ હતો. એ દિવસે બધાં બાળકો શિક્ષક માટે નાતાલની ભેટ લાવે એવો શિરસ્તો હતો. પાંચમા ધોરણનાં બાળકો પણ મિસિસ થોમ્સનને ભેટ આપવા માટે થનગની રહ્યા હતાં. બેલ વાગ્યો. હળવા પગલે મિસિસ થોમ્સન ક્લાસમાં દાખલ થયાં. આ છ મહિનામાં પ્રથમ વાર એમણે ટેડ સામે જોઈને સ્મિત કર્યું, પણ ટેડ તો સ્થિતપ્રજ્ઞની માફક કોઈ પણ હાવભાવ વિના જ બેઠો રહ્યો. હસ્યો પણ નહીં.

          ભેટ આપવાનો સમય થતાં બાળકો એક પછી એક એમ પોતાની જગ્યાએથી ઊભાં થઈને આવતાં ગયાં. મેરી ક્રિસમસ મિસિસ થોમ્પ્સન ! ’ કહી પોતાના હાથમાં રહેલ આકર્ષક રંગીન ચળકતાં કાગળોથી વીંટળાયેલા બૉક્સ મિસિસ થોમ્સનને આપતાં ગયાં. આ બધા દરમિયાન ટેડ માથું ઝુકાવીને બેઠો હતો. બધાં વિદ્યાર્થીઓ પોતાની ભેટ આપીને બેસી ગયા ત્યાર પછી ધીમેથી ટેડ ઊભો થયો. એના હાથમાં કરિયાણાની દુકાનેથી આવેલી કથ્થાઈ કાગળની કોથળી હતી. ટેડે ડૂચાની જેમ એ કોથળીને પોતાના હાથમાં પકડી હતી. થોડુંક ચાલ્યા પછી એ ખેંચાયો. બધાં છોકરાંઓ એના હાથમાંથી ગંદી કોથળી જોઈને જોરથી હસવા લાગ્યાં. એની મશ્કરી કરવા લાગ્યાં. બંને હાથ વડે કોથળીને સજ્જડ રીતે પકડીને ટેડ ઝડપથી મિસિસ થોમ્સન પાસે પહોંચ્યો. નીચું જોઈને એણે ખચકાતાં ખચકાતાં એ આપવા માટે હાથ લંબાવ્યો.

      ‘મારા વહાલા દીકરા ! ભેટ આપવા બદલ તારો ખૂબ ખૂબ આભાર !' કહી મિસિસ થોમ્પ્સને એના માથા પર પહેલી વાર સાચા દિલથી હાથ ફેરવ્યો. ટેડે પોતાની માતાના મૃત્યુ પછી કદાચ પ્રથમ વખત જ સાચી લાગણીનો સ્પર્શ અનુભવ્યો હશે. એણે પહેલી વાર મિસિસ થોમ્સનની આંખમાં આંખ પરોવીને જોયું, મિસિસ થોમ્સનની આંખમાં પસ્તાવાનાં આંસુની ભીનાશ સ્પષ્ટ ઊભરી આવી હતી. ટેડની આંખમાં પણ આવા સાચી લાગણીથી ભરેલાસ્પર્શ માટે આભારના હજારો શબ્દો અને સેંકડો વાક્યો લખાઈ ગયાં હતાં. એને બોલી બતાવવાની કોઈ જ જરૂર નહોતી. એ પછી ઝડપથી ચાલીને એ પોતાની જગ્યાએ જઈને બેસી ગયો.

          મિસિસ થોમ્સને એણે આપેલી કથ્થાઈ કાગળની કોથળી ખોલી. દરિયાને કાંઠેથી વીણેલાં છીપલાંનો એક કઢંગો પાટલો બ્રેસલેટ એમાં હતો. ટેડે પોતે જાતે જ એ તૈયાર કરેલો. અમુક છીપલાં તો દોરામાં પરોવાતાં તૂટી પણ ગયાં હતાં. એની સાથે બીજી ભેટ હતી પોણી વપરાઈ ગયેલી પર્ફ્યુમ એ ( અત્તર ) ની બાટલી ! આખો વર્ગ ભેટમાં અપાયેલી આવી ભંગાર વસ્તુઓને જોઈને જોરજોરથી હસવા લાગ્યો, પણ મિસિસ થોમ્સને બધાંને ચૂપ કરી દીધાં. ટેડ સામે જોઈ ખૂબ જ વહાલ સાથે કહ્યું, ‘ ટેડ દીકરા ! સાચું કહું ? આટલી સરસ ભેટ મને ક્યારેય કોઈએ આપી નથી. બીજા બધાએ તો મને સ્ટોર્સમાં તૈયાર મળતી વસ્તુઓ જ આપી છે, પણ તેં તો મારા માટેની ભેટ જાતે જ તૈયાર કરી છે ખરું ને ? એટલે તારો આભાર સૌથી વધારે માનું છું ! બોલ ! સાચું કહે, તેં મારા માટેની આ ભેટ તારી જાતે છીપલાં પરોવીને તૈયાર કરી છે ને ? ” હકારમાં મસ્તક હલાવીને ટેડ નીચું જોઈ ગયો.

        એ દિવસે બાકીના દરેક પિરિયડમાં મિસિસ થોમ્સને એ બ્રેસલેટ પહેરી જ રાખ્યું. એ સાંજે એમના ઘરના મુખ્ય દ્વાર નીચેથી એક પત્ર સરકીને અંદર આવ્યો. એમાં લખ્યું હતું કે, ‘મારી માતાના મૃત્યુ પછી તમે પહેલી એવી વ્યક્તિ છો જેણે મને સાચું વહાલ કર્યું હોય. તમે સૌથી સારાં ટીચર છો – ટેડ.’ વાંચીને મિસિસ થોમ્સનની આંખમાં આંસુ આવી ગયાં, પણ એમના દુખતા હૃદયને થોડીક શાતા વળી.

          બીજે દિવસે ટેડ નહાઈને ક્લાસમાં આવ્યો હતો. એના વાળ પણ વ્યવસ્થિત રીતે ઓળેલા હતા. છ મહિનામાં કદાચ પ્રથમ વખત એણે કપડાં પણ ધોયેલાં પહેર્યાં હતાં. મિસિસ થોમ્સનથી આ ફેરફાર અજાણ્યો નહોતો જ. ત્યાર પછી તો જાણે પાનખરના ઠૂંઠા ઝાડને વાસંતી વાયરો સ્પર્શી ગયો હોય તેમ ટેડ ઝડપભેર ખીલવા લાગ્યો. મિસિસ થોમ્પ્સન પણ એનું ખાસ ધ્યાન રાખતાં. ટેડનાં વખાણ કરવાની એક પણ તક એ જતી ન કરતાં. હવે ટેડ પણ એનો હકારાત્મક પ્રતિભાવ આપવા લાગ્યો હતો. નવમાસિક પરીક્ષાઓમાં ટેડ વર્ગમાં છઠ્ઠા નંબરે આવ્યો અને બાર માસિક પરીક્ષામાં ક્લાસમાં પ્રથમ! વરસ પૂરું થયું એટલે એ ક્લાસના વિદ્યાર્થીઓનો વિદાયસમારંભ ગોઠવાયો ત્યારે ટેડ ખૂબ જ રડ્યો. મિસિસ થોમ્સન પણ એટલું જ રડ્યાં. એ વખતે ટેડ એમનો સૌથી વહાલો અને માનીતો વિદ્યાર્થી બની ચૂક્યો હતો.

       એક વરસ પછી ફરી એક વખત મિસિસ થોમ્સનને ટેડનો પત્ર મળ્યો. એમાં એણે લખ્યું હતું કે હજુ એના માટે સૌથી શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિ અને ઉત્તમ ટીચર મિસિસ થોમ્સન જ છે અને જિંદગીમાં એ એમને ક્યારેય નહીં ભૂલી શકે ! એ પછી સમય સરકતો ગયો. છ - સાત વરસ પછી તો મિસિસ થોમ્સન આ ઘટનાને લગભગ ભૂલી જવા આવ્યાં હતાં. એવે વખતે ટેડનો પત્ર ફરી એક વખત આવ્યો. એણે લખ્યું હતું કે, “મિસિસ થોમ્પ્સન, તમે મારી જિંદગીમાં સૌથી આદરણીય અને શ્રેષ્ઠ વ્યક્તિ આજે પણ છો. દાદીના મરી ગયા પછી મજૂરી કરીને ભણતાં ભણતાં મેં આજે હાઇસ્કૂલનો અભ્યાસ પૂરો કર્યો આજે હું સમગ્ર બોર્ડમાં ત્રીજા નંબરે પાસ થયો છું. આ બધું તમારાં વહાલ અને કાળજીનું પરિણામ છે. હું હંમેશાં તમારો ઋણી રહીશ ! ” આંસુભરી આંખે મિસિસ થોમ્સન કાગળ સામે જોઈ રહ્યાં.

        એ પછી પાંચ વરસ સુધી ટેડના કોઈ જ સમાચાર એમને ન મળ્યા. બોર્ડની પરીક્ષા પછી એણે આગળ શું કર્યું એની પણ એમને કંઈ જ ખબર નહોતી. એવામાં એક દિવસ એક સરસ પરબીડિયું એમના દ્વાર નીચે એમણે જોયું. આ વખતે..– તમે એ વાક્યથી વધારે વિગત નહોતી - મારા જીવનના સૌથી આદરણીય વ્યક્તિ છો...’ એ વાક્ય થી વધારે વિગત નહોતી  લખી. બસ, હવે ટેડ એમને જલદી મળવા આવશે એવું લખેલું હતું, પણ આ પત્રમાં ટેડની સહી બદલાઈ ગઈ હતી. પત્રને અંતે જ્યાં એ ‘ટેડ' એમ લખતો હતો ત્યાં આ વખતે ‘ડૉક્ટર થીઓડોર એફ. સ્ટોડાર્ડ, એમ.ડી. 'એમ લખેલું હતું. હા! ટેડ ડૉક્ટર બની ગયો હતો. મિસિસ થોમ્સનની આંખમાંથી ટપકતાં હર્ષનાં આંસુથી ટેડની સહ ભીંજાઈ રહી હતી.

          પત્ર મળ્યાના બે જ દિવસ પછી સવારના આઠ વાગ્યામાં મિસિસ થોમ્સનના ઘરની ડોરબેલ વાગી. ખોલીને જુએ છે તો સામે એક પડછંદ અને ફૂટડો યુવાન ઊભો હતો. એની જોડાજોડ એનો હાથ પકડીને એક ખૂબ જ રૂપાળી યુવતી ઊભી હતી . યુવાને પૂછ્યું, ‘ ઓળખ્યો મને "મિસિસ થોમ્સન હજુ અવઢવમાં હતાં.

         ‘ હું ટેડ ! અને આ મારી વાગ્દત્તા ! ' એટલું કહીને ટેડ મિસિસ થોમ્સનનાં પગમાં પડી ગયો. એ પડછંદ ડૉક્ટર ક્યાંય સુધી એમના પગ પકડીને રડતો રહ્યો અને મિસિસ થોમ્સનની હાલત પણ ક્યાં જુદી હતી ? બંને કેટલીયે વાર સુધી રહ્યાં પછી સ્વસ્થ થયાં. ત્રણ દિવસ પછી ટેડનાં લગ્ન હતાં. એ પ્રસંગે મિસિસ થોમ્સનને હાજરી આપવાનું આમંત્રણ આપવા માટે જ એ આવ્યો હતો. એમની પાસે આવવાનું વચન લઈને જ ટેડ અને તેની ભાવિ પત્નીએ વિદાય લીધી.

       એના ત્રણ દિવસ પછી ચર્ચમાં ટેડના લગ્નની વિધિ શરૂ થઈ. રૂઢિ અને રિવાજ મુજબ જે જગ્યાએ ટેડની માતાએ બેસવાનું હોય ત્યાં ટેડે મિસિસ થોમ્સનને આગ્રહપૂર્વક બેસાડ્યાં. એમના શરીર પરથી આવતી પર્ફ્યુમની સુગંધ ટેડ તરત જ ઓળખી ગયો. આ એ જ એ હતો જેની પોણી વપરાયેલ બાટલી ટેડે પાંચમા ધોરણમાં નાતાલ વખતે એમને ભેટ આપેલી. ટેડે મિસિસ થોમ્સનને કહ્યું કે, મેમ ! કદાચ તમને ખ્યાલ નહીં હોય, પણ આ એની પોણી બાટલી મારી માતાએ વાપરેલી. બાકીની પા બાટલી મેં તમને આપેલી . આજે એ સ્પ્રે છાંટીને તમે ફક્ત મારી માતાની જગ્યા પર નથી બેઠાં. પણ મને તો લાગે છે કે સાક્ષાત્ મારી માતા તરીકે જ પધાર્યા છો . અને બીજી એક વાત : તમારો આભાર માનવા માટે મારી પાસે શબ્દો જ નથી, મને ડૂમો ભરાઈ આવે છે, પણ ખરા દિલથી કહું છું મિસિસ થોમ્સન કે તમે જ એ વ્યક્તિ છો, જેણે મને મારી જાત માટે આદર શીખવ્યો છે. મારામાં પણ કંઈક સત્ત્વ પડેલું છે એ દેખાડવા બદલ અને હું પણ કંઈક કરી શકું છું એવો આત્મવિશ્વાસ મારામાં જગાવવા બદલ હું હંમેશ માટે તમારો ઋણી બની ગયો છુ.. 'ટૈડ આગળ ન બોલી શક્યો. ભૂતકાળની દારુણ યાદો એની આંખોમાંથી આંસુસ્વરૂપે ટપકી રહી હતી.

          ‘ના બેટા ! એવું નથી.’ મિસિસ થોમ્પ્લન બોલ્યાં, ‘હકીકતમાં તો તેં જ મને શીખવ્યું છે કે હું પણ કંઈક અદ્ભુત કરી શકું છું. તું મળ્યો એ પહેલાં હું નિશાળની એક પગારદાર શિક્ષિકા માત્ર હતી. કેમ ભણાવવું જોઈએ એ તો તું મળ્યો પછી જ સમજાયું. ચોપડાઓમાં રહેલા વિષયોની સાથે બીજું કંઈક પણ ભણવાની - ભણાવવાની દૃષ્ટિ તો તેં જ મને આપી હતી. એ માટે હું પણ તારી ઋણી બની ગઈ છું. મને એક શિક્ષકની સાથે એક માણસ પણ બનાવવા માટે તારું એ ઋણ હું ક્યારે ચૂકવી શકીશ ? ” મિસિસ થોમ્સન પણ આગળ કંઈ ન બોલી શક્યાં. ટેડ એમના ચરણમાં નમી પડ્યો. મિસિસ થોમ્સનનો હાથ ટેડને આશીર્વાદ આપવા લંબાયો. એ હાથમાં એમણે પેલું તૂટેલાં શંખલાનું બ્રેસલેટ પહેર્યું હતું...”

( મનનો માળો : ડૉ. આઈ.કે. વીજળીવાળા )  

-         ઈશ્વર પ્રજાપતિ

9825142620

સન્ડે સ્પેશિયલ - 20

       કાશ્મીરના ગોપાલપોરા શાળાનાં વિદ્યાર્થીઓ ભીની આંખે સવાલ પૂછે છે : 
“... પણ એમણે અમારાં શિક્ષિકા બેનને ગોળી કેમ મારી ? ”

      પૃથ્વી પરનું કહેવાતું સ્વર્ગ કાશ્મીર નર્ક બનવા તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. ટાર્ગેટ કિલિંગની રોજબરોજ બનતી ઘટનાઓ  હૃદયદ્રાવક છે. સમગ્ર દેશ સ્તબ્ધ બની ઘટનાઓ નિહાળી રહ્યો છે. આવી વધુ એક કરુણતમ ઘટના ગત મંગળવારના રોજ બની.

        કાશ્મીરના કુલુગામ જીલ્લાની આ વાત છે. મૂળ સાંબા જીલ્લાની રજની બાલા નામની  હિંદુ મહિલા કાશ્મીરના કુલગામ જીલ્લાના ગોપાલપોરા ગામની સરકારી શાળામાં  શિક્ષિકા તરીકે ફરજ બજાવતી હતી. તેનાં  લગ્ન રાજકુમાર સાથે થયાં હતાં. રાજ કુમાર પણ ૨૦૦૯ થી સરકારી શાળામાં શિક્ષક તરીકે ફરજ બજાવે છે. તેમને તેર વર્ષની એક પુત્રી પણ છે. ૧૯૯૦ ના દાયકામાં કાશ્મીરી પંડિતોએ કાશ્મીર છોડ્યું એ પછીના ૨૭ વર્ષ બાદ આ પરિવાર કાશ્મીર ઘાટીમાં પરત ફર્યો હતો. રજની બાલાનો  પરિવાર ભાડાનું  મકાન રાખી અહી સ્થાઈ થયો હતો. પરંતુ આ પરિવાર કુલગામમાં ટાર્ગેટ કિલિંગનાં ભયમાં જીવી રહ્યો હતો. શિક્ષણ  વિભાગના અધિકારીઓને અન્ય જિલામાં  ટ્રાન્સફર માટે  રજની બાલા અને રાજકુમાર દ્વારા  વારંવાર રજુઆતો  કરવામાં આવી હતી.  પરંતુ વહીવટી તંત્રએ  આ બાબતને ગંભીરતાથી લીધી જ નહિ. વહીવટી તંત્રએ રજની બાલાના ટ્રાન્સફરનો ઓર્ડર કર્યો ત્યારે ઘણું મોડું થઇ ચુક્યું હતું. પરિસ્થિતિ ઘણી વણસી ચુકી હતી. તાજેતરના સમયમાં કાશ્મીરનો કુલગામ જીલ્લો  આતંકવાદના નવા ગઢ તરીકે ઉભરી રહ્યો છે.

      રજની છેલા બે વર્ષથી ગોપાલપોરા શાળામાં શિક્ષિકા તરીકે ફરજ બજાવતી હતી. સોમવારની સાંજે રજની બાલાની ટ્રાન્સફર થઇ. મંગળવારનો દિવસ રજની બાલાનો સ્કૂલનો છેલ્લો દિવસ હતો.  પરિવાર ઘણો ખુશખુશાલ હતો. બીજા દિવસથી સુરક્ષિત સ્થાનની સ્કૂલમાં હાજર થવાનું હતું. એટલે મંગળવારે રજનીનો પતિ રાજ કુમાર મોટર સાયકલ પર શાળાએ છોડવા માટે જાય છે. ગોપલપોરા જમ્મુ શ્રીનગર હાઈવેથી લગભગ ૨૫ કિલોમીટર દૂર છે.  મુખ્ય રસ્તાથી શાળા ઘણી દૂર હતી. જ્યાં ગાડા વાટ  પણ નથી. ત્યાંથી ફરજીયાત ચાલીને જ જવું પડતું. રજનીને આ રસ્તો હવે છેલ્લી વાર ચાલીને પસાર કરવાનો હતો એના  આનંદથી હરખાઈ રહી હતી. પરતું આ આનંદ થોડી જ પળોમાં માતમમાં પરિવર્તિત થવાનો હતો. રજની શાળાના પરિસરમાં પહોચી ત્યારે   સવારના લગભગ ૧૦ વાગવા આવ્યા હતા. શાળામાં પ્રાર્થનાનો સમય હતો. અને અચાનક ધડાધડ  ગોળીબારનો આવાજ સંભળાયો. પ્રાર્થનામગ્ન વિદ્યાર્થીઓનું ધ્યાન તૂટ્યું. પ્રાર્થના કરી રહેલાં વિદ્યાર્થીઓ અને શિક્ષકો શાળા પરિસરમાં દોડી આવ્યા અને જે દૃશ્ય જોયું એ હ્રદય કંપાવી દેનારું હતું.

          શાળાના ગેટથી ૧૦ થી ૧૫ મીટરના અંતરે વિદ્યાર્થીઓનાં પ્રિય શિક્ષિકા રજની બાલા લોહીથી લથપથ પડ્યા હતાં. રજનીના માથાના ભાગે અંધાધુંધ ગોળીઓ મારવામાં આવી હતી.  તેમની પાસે રહેલી લાલ રંગની થેલી અને જાંબલી રંગના ચંપલ નજીકમાં પડ્યા હતાં. હુમલો એટલો ખતરનાક હતો કે છેક પગરખાં સુધી લોહી વહી ગયું હતું.

        અંધાધુન્ધ ગોળીબારના આવાજે ત્યાં કેટલાક સ્થાનિક લોકો દોડી આવ્યા. પરંતુ એટલી વારમાં આતંકીઓ ત્યાંથી ફરાર થઇ ચુક્યા હતા. રજનીને તરત કુલગામની સરકારી હોસ્પિટલમાં લઇ જવામાં આવી પરતું ત્યાં સુધીમાં રજનીએ  પ્રાણ ત્યજી દીધા હતા.

          રાજકુમાર રજનીને મુકીને હજી તેમની શાળાએ પહોંચ્યા પણ ન હતા અને તેમને  ફોનથી  રજનીની નિર્મમ હત્યાની જાણ કરવામાં આવી. સમાચાર સાંભળતાં જ રાજકુમારના પગ નીચેથી જાણે જમીન જ સરકી ગઈ. તેર વર્ષની પુત્રી સાના માતા વિહોણી બની ગઈ. તેની આંખમાંથી વહેતી અશ્રુધારા રોકાવાનું નામ નથી લેતી. આક્રંદ કરતાં કરતાં માસુમ દીકરી સૌને એક જ સવાલ પૂછે છે કે “ મારી મમ્મીની નિર્દય હત્યા કરનારાઓ મને એટલું જ બતાવો કે મારી મમ્મીનો વાંક શું હતો? ”

         આ સમાચાર વાયુવેગે ફેલાઈ ગયા. સુરક્ષા દળોએ મોરચો સંભાળ્યો. સર્ચ ઓપરેશન હાથ ધરવામાં આવ્યું. પરંતુ કાંઈ જ હાથ ન લાગ્યું. જ્યારે આતંકીઓએ શિક્ષિકા પર ગોળીબાર કર્યો ત્યારે શાળાની અંદર ૭૦ વિદ્યાર્થીઓ હાજર હતાં. ગોળીબારનાં અવાજથી સૌ સુન્ન બની ગયાં હતાં. વિદ્યાર્થીઓને જ્યારે જાણ થઇ કે તેમનાં પ્રિય શિક્ષિકા બેનની હત્યા આતંકીઓ એ કરી છે ત્યારે એકબીજાને વીંટળાઈને ચોધાર આંસુએ રડવા લાગ્યાં. કારણ કે આ એ જ શિક્ષિકા બેન હતાં જે વિદ્યાર્થીઓને સહિષ્ણુતા, સમાનતા અને સદભાવનાના પાઠ શિખવતાં હતાં.  અને આજે એ જ શિક્ષિકા બેન આતંકીઓનો ભોગ બની ગયાં.

           “... પણ એમણે અમારાં શિક્ષિકા બેનને ગોળી કેમ મારી?” ગોપાલપોરા શાળાના વિદ્યાર્થીનાં દિલમાં ઉગતો એક સવાલ પથ્થરદિલ વ્યક્તિનું હૃદય ચીરી નાખે છે. પરંતુ ખેદની વાત એ છે કે આ સવાલનો નક્કર જવાબ કોઈ બુદ્ધિજીવીઓ પાસે નથી. સામાન્ય બાબતોની ચર્ચામાં ટીવી ચેનલ પર માઈક તોડતા બુદ્ધિજીવીઓ  આ સાદો સવાલ સંભાળતાં જ તેમના હોઠ સિવાઈ જાય છે.

       આ તો એક જ  પરિવારની કરુણ દાસ્તાન પ્રસ્તુત કરી છે. પરંતુ આવા સેકડો પરિવારો ભયના ઓથાર હેઠળ કાશ્મીર ઘાટીમાં જીવન ગુજરી રહ્યા છે. ગમે ત્યારે કોઈ આતંકી હાથમાં પિસ્તોલ લઈને આવે, નામ પૂછે અને એ નામ જો આતંકીને પસંદ ન પડ્યું તો છાતીમાં ગોળીયો ધરબી  જાય એ કાંઈ કહેવાય નહિ. અને એટલે હવે કેટલાય પરિવારો ઘાટી છોડી સુરક્ષિત સ્થાને આશ્રય લેવા નીકળી પડ્યા છે.

        ઓક્ટોબરમાં કાશ્મીરમાં ટાર્ગેટ કિલિંગની શરૂઆત થઇ. છેલા કેટલાક દિવસોમાં સાત નાગરિકોની હત્યા કરવામાં આવી છે. મેં મહિનામાં બીજી કાશ્મીરી હિંદુ હત્યા છે. પહેલાં રાહુલ ભટ અને ત્યાર પછી શિક્ષિકા રજની બાલાની સરેઆમ હત્યા કરવામાં આવી.

          પૃથ્વી પરના આ સ્વર્ગને ન જાણે કોની નજર લાગી છે! ઋષિ કશ્યપની આ તપોભૂમિ રક્તરંજિત બની છે. રોજબરોજ થતી નિર્દોષોની ઘાતકી હત્યાઓથી સૌ ભારતીયોનાં હૃદય અત્યંત વ્યથિત છે. આ પીડા હવે પરાકાષ્ઠાએ પહોંચી છે.  દાયકાઓથી પીડા ભોગવી રહેલા કાશ્મીરી પંડિતોના પુનઃવસન માટે આ સમય જ શ્રેષ્ઠ સમય છે. કારણકે કેન્દ્રમાં પ્રખર રાષ્ટ્રવાદી મોદી સાહેબની સરકાર છે. દેશ હિત માટે બોલ્ડ નિર્ણયો લેવા માટે જો કોઈ  એક માત્ર નેતા સક્ષમ હોય તો તે મોદી સાહેબ છે. જેમને એક જાટકે ૩૭૦ની કલમ હટાવી દેશ વિરીધી તત્વોને કડક સંદેશો આપી દીધો છે.  કઠોર કદમ ઉઠાવવા મોદી સાહેબની નિષ્ઠા માટે દેશ વાસીઓને લેશ માત્ર શંકા નથી. અને એટલે જ સમસ્ત દેશ મોદી સાહેબની સામે આશાભરી નજરે મીટ માંડીને બેઠો છે. દેશ કાશ્મીર સમસ્યાનો કાયમી ઉકેલ ઝંખે છે.  ભારતના વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્રભાઈ મોદી અને ગૃહમંત્રી શ્રી અમિતભાઈ શાહની જોડી કાશ્મીર સમસ્યાનો કાયમી ઉકેલ આપી શકે તેમ છે.

      દેશવાસીઓ ઝંખે છે કે કાશ્મીરની ઘાટીઓમાં ફરી એક વાર સોનાનો સુરજ ઊગે, અહી પુનઃ અમનનું સામ્રાજ્ય પ્રસ્થાપિત થાય, કાશ્મીરની  ઘાટીઓ આક્રંદથી  નહિ પણ પંખીઓના કલશોરથી ફરી ગુંજી ઊઠે, બંદુકની ગોળીઓનો અવાજ નહિ પણ નદી સરોવર અને વહેતા ઝરણાંના કલકલ નાદે વાતાવરણ રણકી ઊઠે. કરોડો લોકોના હૃદય સમ્રાટ નરેંદ્રભાઈ મોટી ભારતીયોની આ પ્રબળ  મહેચ્છા સત્વરે પૂર્ણ કરે એ જ અભ્યર્થના !    

-         ઈશ્વર પ્રજાપતિ

9825142620